A. Łepkowski – Dobry proces, dobre postępowanie prawne to takie, w którym prawda formalna maksymalnie zbliża się, albo osiąga stan prawdy materialnej.

„Zarówno prawo materialne, czyli przepisy, na których się opieramy, jak i prawo proceduralne, formalne, czyli przepisy, dzięki którym mamy dojść do tej prawdy, jest efektem działania czegoś, co nazywamy wymiarem sprawiedliwości.” – Andrzej Łepkowski

Podczas X Kongresu PWP w 2020 r. Andrzej Łepkowski uczestniczył w debacie „Co się stało z prawdą? Co się stało z wolnością?” w której uczestniczyli również: o. Janusz Pyda, prof. Andrzej Zybertowicz oraz prof. Zbigniew Stawrowski . Debatę moderował dr Antoni Libera.

Problematyką z którą musiał się zmierzyć panelista było odpowiedzenie na pytanie, czy za pomocą prawa możemy obronić prawdę. A. Łepkowski rozpoczął od przypomnienia, że w postępowaniach prawnych obowiązuje rozróżnienie dwóch prawd: prawdy materialne oraz prawdę formalną, czyli dowodową. „Dobry proces, dobre postępowanie prawne to takie, w którym prawda formalna maksymalnie zbliża się, albo osiąga stan prawdy materialnej, bo prawda materialna – według wszystkich cywilizowanych systemów prawnych – to odzwierciedlenie rzeczywistości ustalone przez organ stosujący prawo.” Jednak jak zauważa Andrzej Łepkowski, w każdym cywilizowanym systemie prawnym istnieje norma uniemożliwiająca utożsamienie prawdy formalnej z materialną, jest nią między innymi prawo do nieobciążania samego siebie ani najbliższych. „Człowiek ma prawo nie powiedzieć, jak było, ma prawo odmówić w ogólne komentarza, ma prawo powołać się na przepis, który mówi: uchylam się od odpowiedzi na to pytanie, bo to może narazić mnie lub mojego bliskiego na odpowiedzialność prawną czy karną.” Powyższe gwarancje obywatelskie znacznie utrudniają prawu dojście do tego jak było naprawdę, więc również w tych obszarach prawda jest obwarowana szeregiem regulacji. Jednak jak zauważył prelegent nie jest tak, że prawo niema narzędzi, żeby dojść do prawdy. „Zarówno prawo materialne, czyli przepisy, na których się opieramy, jak i prawo proceduralne, formalne, czyli przepisy, dzięki którym mamy dojść do tej prawdy, jest efektem działania czegoś, co nazywamy wymiarem sprawiedliwości. Na to składają się dwa elementy, czyli treść norm prawnych i ludzie, którzy stosują prawo. Jeśli ideały prawdy – tak jak prowadzący słusznie wskazuje – będą leżeć tak nisko, jak leżą w tej chwili, to przecież ci sędziowie, ci prokuratorzy, ci adwokaci, ci radcowie prawni, którzy zajmują się stosowaniem prawa, będą działać dokładnie tak, jak działamy my wszyscy”

Zachęcamy do obejrzenia transmisji z II dnia X Kongresu Polska Wielki Projekt