Prof. M. Urbanowski – Wojny kulturowe toczą głównie na uniwersytetach, tam są wypracowywane owe granaty, karabiny maszynowe, symboliczne oczywiście, które potem na tej wojnie są używane

Jesteśmy częścią globalnego kryzysu uniwersytetu, który jest kryzysem kultury i kryzysem państwa narodowego. Można powiedzieć, że uniwersytet ma znaczenie, jeżeli znaczenie ma kultura narodowa, i odwrotnie: kultura narodowa ma znaczenie, gdy dba o uniwersytet, nie zapomina o swojej misji. – powiedział prof. Maciej Urbanowski

Podczas X Kongresu PWP w 2020 r. prof. Maciej Urbanowski uczestniczył w debacie „Kultura głupcze!” w której uczestniczyli również: Paweł Lisicki, prof. Maciej Urbanowicz, prof. David Engels oraz Krzysztof Noworyta Debatę moderował dr Mateusz Werner oraz Jakub Moroz.

Prof. Maciej Urbanowski udział w panelu rozpoczął od przytoczenia historii opisanej w tłumaczeniu „Szkiców piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego. W niniejszej historii główny bohater opisuje czym jest cywilizacja (w zasadzie wszystkim co nas otacza) a czym kultura (umiejętnym zachowaniem w określonych sytuacjach) tłumacząc, że jedno z drugim jest nieodzowne „Cywilizacja i kultura to tak jak hasło i odzew na ćwiczeniach wojskowych albo śruba i nakrętka. Jedno bez drugiego nie jest kompletne”. Prof. Urbanowski po przytoczeniu powyższej historii stwierdził jednak, że obecnie zespolenie tych obu dziedzin przestaje funkcjonować i to jest punktem wyjścia w dyskusji.

Następnie prelegent przypomniał, że kolejnym nierozerwalnym składnikiem kultury jest polityka, podając za przykład losy Jerzego Giedroycia, które swoje teksty publikował początkowo w Polityce a następnie „Kulturze”. Jednak oba czynniki muszą być łączone z umiarem, ponieważ zbytnia ingerencje w kulturę, czy uniwersytet ma dewastujący wpływ, z kolei całkowite wycofanie się państwa z uniwersytetu, czy kultury też było i jest groźne „wycofanie się państwa, chociażby z uniwersytetu czy z pewnego tradycyjnego modelu jego rozumienia też było i jest groźne, czego jesteśmy dzisiaj świadkami. Często bowiem przywoływana jest formuła marszu lewicy przez instytucje. Zmienia ona kulturę poprzez zmianę programów uniwersyteckich, poprzez zawłaszczanie pewnego języka symbolicznego czy tworzenie własnego.”

Jaka w tym wszystkim jest rola Uniwersytetu? „Kiedy zaczynałem studiować literaturę polską, to uniwersytet jawił mi się jako fundamentalna instytucja kulturalna i polityczna, która mówiąc o kulturze, zmienia także sytuację polityczną. Uniwersytet jako strażnik, obrońca, ale też tłumacz kultury narodowej. Uniwersytet, który może być, czy powinien być fabryką tożsamości narodowej, laboratorium odnawiania znaczeń kodu kulturowego. Dla mnie uniwersytet – tutaj nawiążę do Karola Irzykowskiego i jego idei mostów – był takim mostem w znaczeniu instytucji ułatwiającej komunikowanie się ze wspólnotą narodową, tą współczesną, ale też tą, która była i która będzie.” Mówił prof. Urbanowski dodając, że dawny Uniwersytet miał stać na straży, ale również zapewniać odstęp do kultury narodowej. Jednak jak zauważył prelegent, obecnie takie podejście nie jest już „modne” i pożądane. Z czego to wynika? Zdaniem Profesora jest to problem globalny związany nie tylko z kryzysem uniwersytetów ale również z kryzysem kultury i państwa narodowego, a każdy z tych elementów jest nieoderwalny dla pozostałych.

Kończąc udział w dyskusji prof. Urbanowski zaznaczył, że wojna kulturowa na uniwersytecie trwa i polskie państwo ją przegrywa, czego przykładem jest fakt, że polscy humaniści dostają najwięcej punktów za publikowanie w wydawnictwach anglojęzycznych, za publikowanie tekstów anglojęzycznych. „Wojny kulturowe toczą głównie na uniwersytetach, tam są wypracowywane owe granaty, karabiny maszynowe, symboliczne oczywiście, które potem na tej wojnie są używane. Warto mieć tego świadomość, bo ta wojna rozgrywa się w ciszy. Nie słyszymy jej do pewnego momentu, a potem, kiedy widzimy tęczową flagę na Chrystusie, to jest właśnie najbardziej widzialny odprysk tej wojny. Warto o tym pamiętać”.

Zachęcamy do obejrzenia transmisji z I dnia X Kongresu Polska Wielki Projekt